دهلی

دهلی از دو بخش دهلی نو و دهلی قدیم تشکیل شده است. دهلی نو در سال ۱۹۳۱ توسط بریتانیا شکل گرفت تا پایتخت امپراتوری و مقر حکومت باشد و امروزه نیز پایتخت هند است. دهلی قدیم در سال ۱۶۴۸ تاسیس شد و به‌عنوان قدیمی‌ترین بخش دهلی شناخته می‌شود که توانسته است با بازارها، خیابان‌های غذا، معماری اسلامی و… گردشگران زیادی را به خود جذب کند. از همین رو، دهلی به‌عنوان یک مرکز مهم تجاری، فرهنگی و همچنین مرکز سیاسی هند از اهمیت بالایی برخوردار است و اکثر گردشگران در سفر به هند، بازدید از آن را در برنامه خود می‌گنجانند.

قلعه سرخ، دهلی قدیم

«قلعه سرخ» (The Red Fort) در سال ۱۶۴۸ به دست شاه جهان ساخته شد و تا سال ۱۸۵۷ مقر حکومت مغول بود. این سازه تاریخی با مساحتی بیش از دو کیلومتر مربع، دارای دیوارهای ماسه‌سنگی مرتفع به رنگ قرمز است. قلعه سرخ، شکلی هلالی دارد و با خندقی احاطه شده است.

ورودی اصلی قلعه، دروازه لاهور نامیده می‌شود؛ چراکه رو به لاهور پاکستان قرار دارد. پس از این دروازه، به بازاری سرپوشیده متعلق به قرن هفدهم میلادی می‌رسید که اجناس متنوعی از ابریشم و جواهرات تا ظروف نقره و مواد غذایی در آن فروخته می‌شود. در بخش «نقاره خانه»‌ (Naqqar Khana) می‌توانید شاهد آلات موسیقی مانند تیمپانی و سنج باشید که روزگاری در این محل، نوازندگان با آن‌ها برای امپراتور می‌نواختند. یکی دیگر از بخش‌های دیدنی قلعه، «دیوان عام» (Diwan-i-Aam) نام دارد که محل ملاقات امپراتور با مردم بود و به‌دلیل استفاده از سنگ مرمر سفید در ساخت آن، مورد توجه بازدیدکنندگان قرار می‌گیرد.

قطب منار، دهلی قدیم

«قطب منار» (Qutub Minar) در فاصله سال‌های ۱۱۹۹ تا ۱۲۲۰ ساخته شد و امروزه به‌عنوان یکی از جاذبه‌های ثبت‌شده در میراث جهانی یونسکو شناخته می‌شود. این برج پنج طبقه که ۷۲٫۵ متر ارتفاع دارد، بلندترین مناره هند به حساب می‌آید که پلکانی مارپیچی با ۳۷۹ پله را در خود جای داده است. این سازه تاریخی از سنگ‌‌های مختلفی ساخته شده است؛ به‌نحوی که سه طبقه اول آن از ماسه‌سنگ قرمز است و طبقه چهارم و پنجم با سنگ مرمر و ماسه‌سنگ بنا شده‌اند. ضمن اینکه مناره دارای کنده‌کاری‌های زیبایی است که بخشی از آن شامل کتیبه‌هایی از آیه‌های قرآن می‌شود.

در هند، مناره‌ها اغلب با فاصله از مساجد ساخته می‌شدند. قطب منار نیز از این قاعده مستثنا نبود و مسجدی به نام «مسجد قوت‌الاسلام» (Quwat Ul Islam Mosque) در کنار آن قرار دارد. جاذبه دیگر این مجموعه، «منار الای» (Alai Minar) است که قرار بود ارتفاعی دو برابر قطب منار داشته باشد؛ اما با مرگ سلطان علاء‌الدین خلجی که بانی آن بود، این بنا نیمه‌کاره رها شد.

باغ‌ های لودی، دهلی نو

«باغ‌های لودی» (Lodi Gardens) یکی از محبوب‌ترین پارک‌های دهلی نو در میان مردم بومی به حساب می‌آید که مساحت آن به ۳۶۰,۰۰۰ متر مربع می‌رسد و زیستگاه بیش از ۱۰۰ گونه درخت بومی، ۵۰ گونه پروانه و تعداد زیادی پرنده است. ضمن اینکه بخش کوچکی از باغ به‌عنوان «پارک ملی بونسای» در نظر گرفته شده است که ارزش دیدن دارد. به این ترتیب، می‌توان گفت که باغ‌های لودی محلی عالی و آرامش‌بخش برای پیاده‌روی، پیک‌نیک و یوگا محسوب می‌شود.

در این پارک علاوه بر باغ‌های سرسبز می‌توانید آثار متعددی از دوره لودی نظیر مقبره‌ پادشاهان دهلی و بقایای سازه‌های تاریخی بازدید کنید. مقبره‌های قرن پانزدهمی متعلق به شاهان لودی و همچنین مسجدی زیبا با گنبدی سه‌طبقه، به‌خوبی معماری آن دوره را نشان می‌دهند. پلی با هشت ستون و چندین طاق زیبا نیز در این محل وجود دارد که قدمتش به قرن شانزدهم می‌رسد و روی دریاچه قرار دارد.

گورودوارا بنگلا صاحب، دهلی نو

«گورودوارا بنگلا صاحب» (Gurudwara Bangla Sahib) مهم‌ترین عبادتگاه سیک‌های دهلی به حساب می‌آید که در سال ۱۷۸۳ برای بزرگداشت بازدید «گورو هار کریشان» (Guru Har Krishan)، هشتمین گوروی سیک از این منطقه ساخته شد. گوروهای سیک، استادان معنوی آیین سیک بودند که این مذهب را پایه‌گذاری کردند.

گورودوارا بنگلا صاحب شامل یک نمازخانه اصلی، دریاچه مقدسی به نام «سارووار»، دبیرستان، بیمارستان و کتابخانه می‌شود. ساختمان بزرگ معبد نیز دارای یک گالری هنری و موزه کوچکی درباره تاریخ مذهب سیک است. هنگام حضور در این مکان مانند اکثر زیارتگاه‌ها باید موهای خود (مرد و زن) را بپوشانید، کفش‌هایتان را در محل در ورودی درآورید و قبل از ورود پاهایتان را با آب گرم بشویید. در نهایت نیز می‌توانید در آشپزخانه گوردوارا،‌ یک وعده غذای رایگان میل کنید.

دروازه هند، دهلی نو

«دروازه هند» (India Gate) که کمی به طاق پیروزی پاریس شباهت دارد، یک طاق سنگی باشکوه به ارتفاع ۴۲ متر است که برای یادبود سربازان هندی کشته‌شده در جنگ جهانی اول ساخته شد. در واقع روی دیوارهای آن نام بیش از ۹۰,۰۰۰ سربازی به چشم می‌خورد که در فاصله سال‌های ۱۹۱۴ تا ۱۹۱۹ در جنگ جان باختند. این سازه دارای پایه‌ای از سنگ قرمز و گنبدی کم‌عمق و کاسه‌ای شکل است که کار ساخت آن در سال ۱۹۲۱ شروع شد و هم‌زمان با اعلام دهلی نو به‌عنوان پایتخت هند در سال ۱۹۳۱ به پایان رسید.

پارکی در اطراف این جاذبه وجود دارد که محل مناسبی برای استراحت و پیک‌نیک است و با فرارسیدن شب، چشم‌اندازی فوق‌العاده از دروازه هند را پیش روی شما می‌گذارد.

مقبره همایون، دهلی نو

«مقبره همایون» (Humayun’s Tomb) محل دفن همایون، پادشاه مغول است که شکوه و عظمت یک قصر را دارد و در نگاه اول کسی باور نمی‌کند که مقبره باشد. این آرامگاه که در اواسط قرن شانزدهم توسط حاجی بیگم برای همسرش ساخته شد، به‌عنوان یادگاری از دوره مغول، معماری این عصر را به رخ می‌کشد. جالب اینکه پس از گذشت یک قرن از احداث آن، مقبره همایون الهام‌بخش ساخت تاج محل شد.

معمار بنا، «میرک میرزا غیاث» (Mirak Mirza Ghiyas) یک ایرانی‌الاصل بود و از همین رو، معماری آرامگاه به‌شدت متاثر از معماری ایرانی است. او این مقبره چهارضلعی را در مرکز یک چهارباغ ساخت؛ باغی با طراحی مشابه باغ ایرانی که با جوی‌های آب به چهار قسمت اصلی تقسیم می‌شد و باغی بهشتی را در ذهن تداعی می‌کرد. از قرن هفدهم تا نوزدهم میلادی، باغ این مقبره به‌تدریج به محل دفن نوادگان و اطرافیان همایون تبدیل شد و حتی چندین امپراتور مغول در داخل مقبره همایون دفن شدند. از همین رو، مقبره همایون لقب گورستان سلسله مغول را به خود اختصاص داد.

معبد آکشاردام، دهلی نو

«معبد آکشاردام» (Akshardham Temple) که در سال‌ ۲۰۰۷ ساخته شد، بنای فوق‌العاده زیبایی است که گویی قرن‌ها قدمت دارد. نام این معبد، آکشاردام به‌معنای «خانه خدا» است. این بنای باعظمت که مرتفع‌ترین بخش آن ۴۳ متر ارتفاع دارد، شامل حکاکی‌های متنوعی از حیوانات، گیاهان، خدایان و نوازندگان می‌شود که همگی از ماسه‌سنگ صورتی و مرمر ساخته شده‌اند. ۲۳۴ ستون مزین به حجاری در این معبد وجود دارد که ۹ گنبد آن را مهار کرده‌اند. علاوه بر این، بخشی از نمای این معبد به مجسمه فیل‌ها اختصاص دارد که شامل ۱۴۸ مجسمه در اندازه واقعی با وزن کلی ۳,۰۰۰ تن می‌شود. این موضوع اهمیت فیل‌ها در فرهنگ هندو و تاریخ هند را نشان می‌دهد. 

موزه ملی، دهلی نو

«موزه ملی» (National Museum) یکی از بزرگ‌ترین موزه‌های هند محسوب می‌شود که در سال ۱۹۴۹ در دهلی نو افتتاح شد و آثاری همچون یافته‌های باستان‌شناسی، همراه با نمایشگاه‌هایی از اسباب‌بازی‌های سفالی، جواهرات، مهرها، وسایل برنزی و مسی، آلات موسیقی، نقاشی‌های دیواری و… را در معرض دید بازدیدکنندگان گذاشته است. آثار موزه در حال حاضر به حدود ۲۰۰,۰۰۰ اثر هندی و غیرهندی می‌رسد که آثار هندی بیش از ۵,۰۰۰ سال از میراث فرهنگی هند را پوشش می‌دهند.

گالری آسیای مرکزی مهم‌ترین بخش موزه ملی به حساب می‌آید که از بنرهای ابریشمی تا نقاشی‌های دیواری، مجسمه‌ها و غیره را در خود جای داده است.

قلعه پورانا کیلا، دهلی نو

«قلعه پورانا»، «پورانا کیلا»یا قلعه قدیمی (Purana Qila) که برای قرن‌ها نقش مهمی در امور منطقه ایفا می‌کرد، اغلب توسط گردشگران نادیده گرفته می‌شود؛ چراکه اغلب ترجیح می‌دهند از قلعه سرخ بازدید کنند. این قلعه توسط همایون از امپراتوران مغول و شیرشاه، امپراتور افغان احداث و خندقی در اطراف آن ایجاد شد که به رودخانه یامونا وصل می‌شد. از آنجا که قلعه قدیمی به‌شدت تحت‌تاثیر اسلام بود، بناهایی مانند مسجد قلعه کهنه در سال ۱۵۴۱ در آن ساخته شد که یک گنبد دارد.

وسعت قلعه به حدود دو کیلومتر مربع می‌رسد و حین گشت‌وگذار در آن می‌توانید از باروهای ضخیم و سه دروازه بزرگ بازدید کنید که به‌خصوص در زمان نورپردازی‌های شبانه، چشم‌انداز زیبایی پیدا می‌کنند. امروزه این قلعه توسط یک باغ وحش احاطه و خندق آن به محلی برای قایق‌سواری و زوربینگ تبدیل شده است.

موزه گاندی اسمریتی، دهلی نو

«موزه گاندی اسمریتی»‌ (Gandhi Smriti Museum) به مهاتما گاندی، پدر ملت هند اختصاص دارد. گاندی ۱۴۴ روز آخر عمر خود را در این محل گذراند و در ۳۰ ژانویه ۱۹۴۸ ترور شد. این موزه که قبلا با نام خانه بیرلا (Birla Bhavan) شناخته می‌شد، در ۱۵ آگوست ۱۹۷۳ کار خود را آغاز و به گاندی اسمریتی تغییر نام پیدا کرد. موزه حاوی اسناد شخصی، عکس‌ها، مجلات، کتاب‌ها، آثار، دست‌نوشته‌ها و مطالب صوتی و تصویری مربوط به زندگی و فلسفه مهاتما گاندی است. همچنین فیلمسازان مختلف ملی و بین‌المللی در مورد زندگی مهاتما گاندی فیلم‌های متعددی ساخته‌اند که در موزه به نمایش گذاشته می‌شود تا علاقه‌مندان نگاهی اجمالی به زندگی این شخصیت بزرگ داشته باشند. بازدید از موزه گاندی اسمریتی رایگان است.

پارک ملی جانورشناسی، دهلی نو

«پارک ملی جانورشناسی» (National Zoological Park) که به‌عنوان یکی از بهترین باغ‌وحش‌های آسیا شناخته می‌شود، در سال ۱۹۵۹ تاسیس شد. این محل زیستگاه تعداد زیادی از گونه‌های پرندگان، خزندگان و پستانداران است که در محیطی شبیه به زیستگاه طبیعی خود زندگی می‌کنند. حیوانات این مجموعه از قاره‌های مختلفی مانند آفریقا و آسیا هستند که از آن جمله می‌توان به شامپانزه، کرگدن، میمون عنکبوتی، گورخر، کفتار، آهو، پلنگ و ببر اشاره کرد. پارک ملی جانورشناسی نه‌تنها زیستگاهی برای گونه‌های در حال انقراض به حساب می‌آید، بلکه به آن‌ها کمک می‌کند تا در اسارت به‌خوبی زادوولد کنند.

مجتمع خزندگان زیرزمینی که محل زندگی انواع مارها از جمله مار کبرای مرگ‌بار است، از بخش‌های جذاب پارک ملی، به‌ویژه برای کودکان به حساب می‌آید که نباید بازدید از آن را از دست بدهید. هنگام حضور در پارک ملی می‌توانید سوار وسایل نقلیه الکتریکی کوچکی شوید که امکان گردش در میان جاذبه‌های متعدد را برایتان آسان می‌کنند.

مسجد جامع، دهلی قدیم

«مسجد جامع» (Jama Masjid) یا مسجد جهان‌نما از بزرگ‌ترین مساجد هند و آخرین شاهکار معماری شاه جهان است که ۲۵,۰۰۰ نمازگزار را در خود جا می‌دهد. این سازه زیبا که در سال ۱۶۵۸ میلادی تکمیل شد، سه دروازه، چهار برج و دو مناره به ارتفاع ۴۰ متر دارد. کل بنای مسجد از نوارهای متناوب سنگ مرمر سفید و ماسه‌سنگ قرمز ساخته شده و دارای پله‌های پهنی است که به سه دروازه آن منتهی می‌شود. نمازخانه اصلی مسجد در سازه مرکزی قرار دارد؛ جایی که سه گنبد مرمری بر فراز آن خودنمایی می‌کند.

برای تماشای مناظر دیدنی دهلی قدیم به بالای مناره جنوبی بروید و پس از آن از استخر مرکزی بزرگی بازدید کنید که برای وضوگیری استفاده می‌شود. ورود غیرمسلمانان در زمان نماز به داخل مسجد ممنوع است؛ ضمن اینکه قبل از ورود باید کفش‌های خود را درآورید و لباس مناسب و پوشیده بر تن کنید. این مسجد قدیمی و بزرگ در نزدیکی قلعه سرخ و روبه‌روی «بازار چاندنی چوک» (Chandni Chowk) واقع شده است.

بازار چاندنی چوک، دهلی قدیم

بازار چاندنی چوک (Chandni Chowk) جزو قدیمی‌ترین و شلوغ‌ترین بازارهای شهر دهلی محسوب می‌شود که کوچه‌های پرپیچ‌وخم و باریک آن در طول سال همیشه مملو از گردشگران و خریداران است. در این بازار می‌توانید لباس‌های هنری، جواهرات، ادویه‌جات، پارچه، صنایع دستی و انواع سوغاتی را با قیمت مناسب خریداری کنید. علاوه بر این، بسیاری از غذاهای خیابانی و غذاهای محلی در این بازار به فروش می‌رسد که چشیدن طعم آن‌ها هزینه بالایی ندارد.

موزه صنایع دستی ملی، دهلی نو

«موزه صنایع دستی» (Crafts Museum) که با نام رسمی «موزه ملی صنایع دستی و دست‌بافته‌های ملی» نیز شناخته می‌شود، طیف گسترده‌ای از صنایع دستی سنتی از منسوجات و کارهای چوبی تا سرامیک و… از سراسر هند را به نمایش می گذارد. همچنین در این موزه فرصت تماشای صنعتگران بسیار ماهری را پیدا می‌کنید که هنرهایی با قدمت چند صد سال را به شما نشان می‌دهند.

نمایشگاه‌های معماری، از دیگر بخش‌های موزه هستند که معماری خانه‌های روستایی در مناطق مختلف کشور را در بر می‌گیرد. در میان معماری خانه‌ها می‌توانید شاهد کلبه‌های گلی باشید و از تماشای خانه‌ای چوبی از گجرات لذت ببرید که با هنر منبت‌کاری‌ نفیس روی چوب، نقاشی‌ و غیره تزیین شده است.

کاخ ریاست جمهوری راشتراپاتی باوان، دهلی نو

«کاخ ریاست جمهوری راشتراپاتی» (Rashtrapati Bhavan) بدون شک جزو باشکوه‌ترین ساختمان‌های دهلی است که خانه رئیس بزرگ‌ترین دموکراسی جهان به حساب می‌آید. کار ساخت کاخ ریاست جمهوری ۱۷ سال طول کشید و سرانجام در سال ۱۹۲۹ تکمیل شد. این عمارت که ترکیب زیبایی از سبک معماری مغول و اروپایی را نشان می‌دهد، حدود ۳۴۰ اتاق با تزیینات چشمگیر دارد. از بخش‌های جذاب کاخ می‌توان به باغ‌ مغول اشاره کرد که مساحتی بالغ بر ۶ هکتار دارد و ۱۵۹ گونه گل رز، ۶۰ نوع گل کاغذی و تعداد زیادی گل‌ متنوع در آن به چشم می‌خورد.

راشتراپاتی باوان از بخش‌های پرطرفدار بین گردشگران است که شامل برج ساعت، اصطبل‌ها و گاراژ خودروها می‌شود. همچنین فرصت خوبی برای آشنایی با دوره‌های گذشته و معاصر ریاست جمهوری، مراسم سلطنتی، پوشش گیاهی و جانوری غنی راشتراپاتی باوان و غیره را برایتان مهیا می‌کند.